Ieder gezin en iedere familie heeft ze. Gewoontes, gebruiken of voorwerpen die in de loop der jaren een speciale betekenis hebben gekregen. Soms zelfs zonder dat we dat beseffen. Bijvoorbeeld als oma op de verjaardag van haar kleinkinderen steevast een handgemaakte trui cadeau gaf. Of het vaste ritueel bij het naar bed brengen van een jong kind: tandenpoetsen, hond een laatste knuffel geven, verhaaltje voorlezen in bed en tenslotte het licht uitdoen om te gaan slapen. Alles kan een ritueel of symbool zijn, zolang het maar vaker gedaan of gebruikt wordt. En het daardoor een speciale betekenis heeft gekregen. Het kan ook iets kleins zijn. Ieder mens heeft dit soort ‘ankerpunten’ in zijn dagelijks leven. Ze geven, net als een anker van een schip, rust, houvast en zekerheid.

Hoe hoort het?

Mensen vragen mij vaak: “Hoe hoort het eigenlijk?” Een vast antwoord daarop bestaat niet omdat er tegenwoordig zo veel mogelijk is. Dat maakt het soms lastig om keuzes te maken. Ik help de familie dan door samen op zoek te gaan naar de ankers in iemands leven: de rituelen en symbolen. En we kijken samen of en hoe we die voor, tijdens of na de afscheidsplechtigheid kunnen gebruiken. Denk aan een kaars aansteken door de (klein)kinderen, persoonlijke spulletjes op de kist, als de overledene erg van chocolade hield, de bonbon bij de condoleance, een bloemstuk dat iets ‘vertelt’ over de hobby van de overledene, enzovoort.

In religies zijn rituelen en symbolen heel gebruikelijk. Denk bijvoorbeeld aan de volgorde van een dienst of mis, het maken van een kruisteken door christenen of de stip (tikka) op het voorhoofd van een Hindoe-vrouw om het boze oog af te wenden. Geloven en naar de kerk gaan is niet voor iedereen (meer) vanzelfsprekend. Dat roept soms vragen op bij families als we samen een passend afscheid voorbereiden. Wat doe je als er geen contact is met een dominee of priester? Of als de overledene wel naar de kerk ging, maar de familie niet? In dit soort situaties kan bijvoorbeeld een (religieus) ritueel begeleider inhoudelijk een brug slaan.

Weet u wat de wensen zijn van uw naasten als het gaat om religie en wat de symbolen en rituelen in iemands leven zijn?